تایر یا لاستیک یکی از مهمترین بخشهای هر خودرو به شمار میرود. تایر تنها قسمتی از خودرو است که با زمین به طور مستقیم در تماس است. از این رو مقاومت لاستیک در برابر موادی که در سطح تماس این لاستیکها قرار دارند از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

این قسمت از خودروبنا به نوع استفاده و نوع تکنولوژی به انواع مختلفی تقسیم میشود. در این مطلب سعی میکنیم روند کامل یک لاستیک را برایتان شرح دهیم.

     لاستیک قدیمی خودرو

لاستیک‌های دهه هفتاد به لاستیک‌های نخی معروف بودند. چرا که پوشش رویی این لاستیک‌ها از نخ‌های ابریشم تشکیل می‌شد. و حتی امروز هم بسیاری از افراد مسن همچنان بر کارایی و کیفیت مناسب این تایرها تأکید دارند. اما پیشرفت علم و تکنولوژی سبب شد تا لاستیک‌های سیمی جایگزین لاستیک های نخی شوند.

     لاستیک‌های سیمی

لاستیک‌های نسل جدید با نام سیمی یا رادیال شناخته می‌شوند. البته این مدل لاستیک‌ها از اواخر دهه70 نیز به تولید رسیده‌بودند. لاستیک‌های رادیال دارای سطح مقطع پوشیده شده از سیم‌های متقاطع استیل هستند که باعث می‌شود تحمل فشار و سرعت در دورهای بالا افزایش یابد. همچنین نسبت به لاستیک‌های قبلی (نخی) عملکرد بهتری از خود نشان دهند.

     مواد تشکیل دهنده لاستیک

لاستیک از کائوچو، لایه های استیل و مقداری پشم طبیعی تشکیل شده است. و این مواد تشکیل‌دهنده سبب می‌شود تا بتوان بسیاری از لاستیک‌ها را بازیافت کرد. امروزه کشورهای توسعه‌یافته پس از فرسوده شدن لاستیک، آن را کاملاً بازیافت می‌کنند. جالب است که حتی نوارهای استیل بکار رفته در آن‌ نیز به دلیل مرغوبیت دوباره قابل بازیافت هستند و همچنین پشم داخل لاستیک به این دلیل که یک ماده طبیعی است، بازیافت می‌شود.

لایه‌های لاستیکی یا همان قسمت رویه تایرها هم می‌توانند آسیاب شوند. با آسیاب شدن این لاستیک‌ها می توان از آنها برای ساخت کفپوش‌های پلاستیکی پیاده‌رو و پارک‌ها استفاده کرد. البته آسیاب شدن باید در کنار اختلاط با ماسه‌ها و طی یک فرایند کلی صورت بگیرد. این لاستیک‌ها هم دارای اصطکاک کمتری هستند و هم خطر لغزش در آن‌ها بسیار کاهش می‌یابد.

   آج لاستیک

درخارج از لاستیک نوارهایی کشیده مشاهده می‌شود که برای هر لاستیک، طرح خاصی دارند. این نوارها با نام آج لاستیک شناخته می‌شوند. آج لاستیک به علت ارتباط مستقیم با سطح زمین در تمام مدت رانندگی، از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از افرادی که سوار بر خودروی خود می‌شوند اهمیت چندانی به سلامت کافی و محو شدن خطوط آج‌ لاستیک‌ها نمی‌دهند. اما باید بدانیم که سلامت و طرح آج ها در خروج آب از زیر لاستیک تأثیر بسیار زیادی دارد. این موضوع همچنین روی افزایش هندلینگ و عملکرد هرچه بهتر فرمان‌ خودرو تأثیر بسیاری خواهد داشت.

 آج‌ها طرح‌های مختلفی دارند. این موضوع نیز به علت تخلیه هرچه سریع تر و بهتر آب از زیر لاستیک در سطوح مختلف جاده است. طرح آج‌ها به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند. طرح‌های رگه‌ای، عرضی، ترکیبی عرضی و رگه ای و در آخر طرح بلوکی از طرح‌های مختلفی هستند که طراحان و مهندسین از آن‌ها در ساخت یک تایر خوب استفاده می‌کنند. شاید درشهر عملکرد این آج‌ها چندان به چشم نیاید، اما در جاده‌های لغزنده، برفی و بارانی و حتی شنی وجود تایر سالم با آج‌های مناسب بسیار تأثیر گذار است.

آج لاستیک‌ها در قدیم خیلی ساده و یکنواخت بود. همان‌گونه که تکنولوژی در موتورها و اتومبیل‌ها پیشرفت کرد، سازندگان تایرها نیز به تبع آن برای استفاده از آخرین دستاوردها، دست به کار شدند.

و همین دلیل هم شرکت‌های لاستیک‌سازی را وادار به ارتقا کیفیت محصولات خود کرد. این مسئله همچنین باعث شد که شیارها و خطوط سطح لاستیک، یا همان آج هرچند وقت یک‌بار تغییر کند تا پاسخگوی نیازهای قدرتی و سرعتی خودرو باشد.

    کاملا بی‌جهت!

طی دهه‌های 80 و90 لاستیک‌های تولید شده روتیشن‌دار یا جهت دار بودند. اما این گونه لاستیک‌ها عموماً در خشکی و بارندگی قابلیت‌های خوبی از خود نشان می‌دهند. ولی درسرما و برف به هیچ عنوان عملکرد مناسبی نخواهند داشت. به همین خاطر در دهه بعد با پیشرفت تکنولوژی دوباره یک تحول کلی در شکل لاستیک‌ها صورت گرفت. لاستیک‌ها از فرم جهت‌دار خارج شدند و به شکل لاستیک‌های امروزی که طرح های مختلفی دارند، درآمدند. در لاستیک‌های جدید و امروزی ابتدا لبه بیرونی و لبه داخلی لاستیک مشخص شد. به این معنی که لاستیک فقط از یک جهت درون رینگ قرار می‌گیرد. همچنین اگر پهنای لاستیک یا همان سطح مقطع آن را به دو قسمت مساوی تقسیم کنیم، اشکال یا آج نیمه بیرونی با آج نیمه درونی کاملاً متفاوت است. این لاستیک‌ها چهار فصل بوده و درشرایط مختلف جاده نظیر خشک، بارانی و برفی از عملکرد بسیار مناسبی برخوردارند.

    سایز و مشخصات تایرها

تایرها در ابعاد و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند، و همان‌گونه که در تصویر صفحه قبل ملاحظه می‌کنید، عدد 20ZR35/295 که روی تایر حک شده‌، نشانگر همین اندازه‌هاست. عدد 295 سطح مقطع یا همان اندازه لاستیک را نشان می‌دهد. و این کد به این معناست که پهنای لاستیک مورد نظر 29سانتی متر و 5 میلی‌متر است. و هرقدر سرعت و قدرت خودرو بیشتر باشد این سایز بالاتر می‌رود.

 عدد 35 ارتفاع لاستیک را نشان می‌دهد. برای بدست آوردن ارتفاع کلی لاستیک عدد 295 را در 35zدرصد ضرب کنید. عدد حاصل که 5/88 است ارتفاع کلی تایر را نشان خواهد داد. هرچقدر سرعت خودرو بیشتر باشد سعی می‌کنند لبه تایرها را برای افزایش هندلینگ و پایداری کوتاه‌تر درنظر بگیرند. عدد 20 در این تایر نشان دهنده قطر دهانه لاستیک است. این اندازه همیشه معادل سایز رینگ بوده و برحسب اینچ درنظر گرفته می‌شود. تایر مورد نظر 20 اینچ است.R  در لاستیک‌ها به معنی رادیال است که برروی همه مدل‌های لاستیک‌ها حک می‌شود.

  درجلوی این سایز، یک کد ترکیبی از حروف و اعداد حک شده است. این کد درون دو پرانتز جای دارد که نشان دهنده بیشترین سرعت و وزن قابل تحمل تایرها است. و حرفی که در این کد قرار گرفته، بیشترین سرعت قابل تحمل لاستیک را نشان می دهد. عبارت105Y برروی لاستیک مورد نظر نشان می‌دهد که این تایر می‌تواند تا حداکثر سرعت 300 کیلومتر را تحمل کند. البته حرف Z بالاترین سرعت قابل تحمل برروی لاستیک را نشان می‌دهد. برای درک آسان‌تر این موضوع می توانید جدول زیر را مطالعه کنید.

   در کنار این حرف یک عدد دو رقمی و یا سه رقمی حک شده‌است. این عدد سه رقمی نشان‌دهنده وزن قابل تحمل هرلاستیک است.که در اینجا عدد 105 نشان می‌دهد تایر مورد نظر می‌تواند وزنی معادل 925 کیلوگرم را تحمل کند. که البته در بخش دیگر از تایر این میزان با عبارت Max Load نشان داده می‌شود.

اضافه بر این‌ها، قابل تذکر است که درقسمتی از روی تایر یک کد 4 رقمی حک شده که نشان دهنده تاریخ تولید لاستیک است. برای مثال عدد3111 نشان می‌دهد که تایر مورد نظر در سی و یکمین هفته سال 2011 تولید شده است. دو عدد سمت چپ نشان دهنده هفته و دو عدد سمت راست نشان دهنده سال ساخت تایر هستند. عمر مفید لاستیک‌ها 5 سال است، پس درهنگام خرید آنها حتماً به کد چهار رقمی توجه کنید.کد دیگری که برروی برخی از تایرها حک شده،M+S  است. این عبارت بیشتر در تایر خودروهای شاسی بلند و آفرود به چشم می‌خورد. این کد نشان می‌دهد که تایر مورد نظر برای جاده‌های خشک، بارانی، گل و لای و ناهموار مناسب است.